Elke derde zondag in september is het kermis in Zuid-Scharwoude. In Langedijk en omgeving is deze kermis de grootste in haar soort. Niet zozeer als je kijkt naar de attracties, maar wel als je de geschonken liters bier zou tellen en het aantal bezoekers. Alleen de kermis van Warmenhuizen komt nog dicht in de buurt. Veel Langedijkers hebben vrij van hun werk tijdens de kermisdagen. Maar wat is de magie van de kermis?
De Langedijker die het eerst en laatst met de kermis te maken heeft, is kermismeester Bart Kant. Hij ging al op zijn 15e jaar met vrienden naar de kermis. Hij probeert te beschrijven wat de magie is.
‘’Nou ongeveer dan.
Vroeger zag je hele families naar de kermis gaan. Dan zat echt iedereen om tafel in het café, van opa en oma tot de allerkleinste. Dat gaf een heel bijzondere, gezellige sfeer. In Zuid-Scharwoude waren twee ‘kampen’. Je had de familie Rijper in De Schelvis, daar ging katholiek Langedijk heen. En je had de Roode Leeuw met Nellie Kramer, die was voor de heidenen. Ik ging ook graag naar De Schelvis, omdat je dat de grote families zag. De Bierstekers, de Sneekessen, de Van Kleven, Swinkels. Nu zie je dat niet meer. Nu ga je op zondag bij iemand thuis een kermisborrel drinken en dan met zijn allen heen.’’
Hekken
Kermismeester Kant begint in augustus met de voorbereidingen. Dan is meestal in het gemeentehuis een voorbespreking gehouden met omwonenden, exploitanten en burgemeester. ‘’Op zondag begint de kermis. Dat betekend dat we op de maandag ervóór water en stroom regelen en vervolgens worden hekken gezet. De attracties zetten de exploitanten neer op ruime plaatsen, in overleg. Dat gaat prima. Die lui zijn doeners en zeuren nooit. ‘’ Verder krijgen de omwonende sleutels voor de hekken, zodat zij zelf nog wel het terrein in en uit kunnen. En worden vuilcontainers in de buurt geplaatst.
Volgens Bert Kant kun je de magie van de kermis het best omschrijven met ‘totale ontspanning’ en ‘één grote feestelijke reünie’. Of hij dit jaar zal gaan, durft hij nog niet te zeggen. ‘’Een kermismeester kan natuurlijk niet dronken gaan rondlopen. Het zou best kunnen dat het bloed weer gaat kriebelen. Ik denk dat ik dan maandag even ga. ‘’
WC’s
Met de toiletten heeft de kermismeester geen bemoeienis, dit regelt Peter de Nijs, de huidige exploitant van Café de Schelvis. Tien jaar geleden zijn die toiletten wel verdubbeld, want het ‘wild plassen’ nam veel toe. Dat heb je als er zoveel liters bier ingaan Die moeten er toch ook weer uit. Daarom staan er op de kermis extra toiletten. Heel toevallig de mand die hiervoor zorgt ook een Langedijker; Wiebren Meijer. ‘’Er staan in de tent twee wagens, waarin tien wc’s en ook nog eens zes urinoirs. Dan heb je ook nog twee plaszuilen voor de deur van de tent,’’ rekent Wieb voor. Achttien dus. ‘’De wagens lozen direct op het riool en worden door het personeel van Café de Schelvis schoongehouden. De twee buitentoiletten doet ons bedrijf van W.C. Leek. Nou, dat betekend elke morgen legen. Zo’n 900 liter per da en dat drie dagen lang, dus dat is totaal 2600 liter omgezet pils. Wat er in de andere toiletten valt, weten we niet eens, Schelvis, Roode Leeuw… het meervoudige zou best kunnen. ‘’ Voor wie het wil weten: de inhoud van toiletten wordt direct naar de waterzuiveringsinstallatie gebracht. De toiletten zijn trouwens van alle franje ontdaan, want in Zuid-Scharwoude wordt blijkbaar alles per ongeluk stukgemaakt. Hoe dat kan dat juist hier zoveel dronkenschap wordt gesloopt, vindt ook Meijer een raadsel.
Warmdraaien
Een andere Langedijker, Willen Duys, gaat jaarlijks al eerder ‘te kermis’. Hij kan zich in augustus warmdraaien op de kermis van Warmenhuizen. ‘’De sfeer is daar enorm. Misschien wel leuker dan Zuid-Scharwoude, want alles staat er op de Dorpsstraat en niet weggestopt. Iedereen is buiten, je gaat van kroeg naar kroeg. Er zijn er wel vijf. Iedereen is blij en het is lek.. biertje.. in de zon. Je komt een hoop bekenden tegen, oudjes staan er bij te kijken in hun tuin en geen enkele omwonende is chagrijnig.’’ Het vervoer naar Warmenhuizen gaat per fiets. Willem: ‘’Dat doen we altijd. Fiets bij het bejaardenhuis zetten, even zwaaien naar de oudjes zo van ‘we zijn er weer hoor’ en dan naar de kermis.’’
Dit jaar zal ook Pauline Tesselaar uit Oudkarspel weer naar de Zuid-Scharwouder kermis gaan. Het mooie ervan is echt al die leeftijden bij elkaar. Van jong tot oud. Vroeger kwamen ook de mensen die in bejaardenhuis Buiten Zorg wonen naar het voorcafé van de Roode Leeuw. Dat is jammer genoeg niet meer zo. Wat ook veranderde is de muziek. Een echte band is er nu niet in de Roode Leeuw, wel een DJ. Daardoor staat de zaal nu vol met jongeren en komen de anderen generaties daar niet meer zo. Dat is minder leuk. Het zien van bekenden is mooi. Sommigen gaan nog maar één keer per jaar uit en dat is dan de kermis.’’
Noord-Scharwouder Wim Sneekes behoort tot de families die altijd te kermis gaan. Hij tracht desgevraagd ook uit te leggen wat het is. ‘’Tja, wat is magie? We zaten altijd de familie om dezelfde tafel, maar die hebben ze vorig jaar verplaatst. En het verandert, want het jongt nogal aan in de familie en daar zit nou ook weer aanhang bij.’’ Na enige korte mijmeringen komt hij tot een opmerkelijke kermisfilosofie. ‘’Het sterken vind ik dat weerzien van vrienden, waarmee je in de klas hebt gezeten en die nu verderop wonen. Iedereen heeft vrij, is blij en je moet aan vroeger denken. Je ziet weer die attracties, het is weer net of je jong en lenig ent. De herinneringen tellen mee met de ervaring van nu.’’ Daarnaast telt wellicht de trots mee om Langedijker te zijn, zelfs als je hier niet geboren bent. Dit keer gaat Wim Sneekes één of twee dagen, belooft hij. ‘’En als ik een collega van de gemeente zie, ga ik een praatje met ‘m maken. Of ik dronken ben ziet hij toch niet, want dat ziet niemand aan mij. Als ie maar niet over werk begint!’’
Burgemeester
De kermis betaal al eeuwen. Ook voormalig burgemeester Han ter Heegde – burgemeester van Langedijk van 1999-2004 – ziet de magie er wel van. ‘’Het biedt lol voor iedereen, jong en oud. De kermis betekend vrijheid, want je kunt komen en gaan wanneer je wilt en dat past helemaal in deze tijd. Het is een perfect modulair evenement: je pikt alleen de leuke dingen eruit.’’ Dat mensen van heinde en ver komen het reüniekarakter en de traditie van de generaties noemt ook Ter Heegde als sterke punten. ‘’Zondagmiddag zie je hele families lopen. Ouderen zijn in het voorcafé van de Schelvis, terwijl tieners in de Roode Leeuw komen en de tussengeneratie in de tent, in grote lijnen dan. En het duurt net kort genoeg. Ik vind het volstrekt vergelijkbaar met carnaval in Brabant. Dat duurt ook drie dagen, heeft een hapsnap karakter en is een reünie.’’
Burgemeester Ter Heegde ging in zijn Langedijker jaren ook naar de kermis. ‘’En voor de gemeenteraad is het ook goed. Want het is gezellig en elk raadslid steekt er wat van op. ‘’
Zuid of Zuip-Scharwouder kermis
‘’Wie er het meest met de kermis te maken heeft, kermismeester Bertus of Peter als horeca-exploitant, valt te bezien. Niettemin zijn de contacten tussen beiden en overigens ook de gemeente opperbest. Ook weten de meesten onder ons, dat er is ‘Het geheim van Zuid-Scharwoude’ en dat is het aantal getapte liters drank/bier tijdens de kermis. Je hoort de meest uiteenlopende getallen; géén klopt er, neem dat maar van me aan. Dit blijft ‘Het geheim van Zuid(p)-Scharwoude’. Wat nu trekt de kermis zo? Dat zijn meerdere factoren. Kermis, café en ook de kerk horen bij elkaar. Haal ze uit elkaar, dan is ’t gauw gebeurd met de kermis. Alle drie attributen zijn er in Zuid-Scharwoude. Daarbij is het nog altijd een kermis voor jong en oud. Zaterdagmiddag is er de 55+ kermisfeestmiddag met het smartlappenkoor, gratis koffie, een drankje, een hapje en een oliebol.
Vrijdag ervoor zijn we de boel aan het opbouwen of moet ik zeggen ‘afbreken’. De hele Schelvis wordt leeggehaald en klaargemaakt om samen met de befaamde tent honderden zo niet duizenden bezoekers te ontvangen. De tent wordt dan ook verder opgebouwd. En dan vrijdagmorgen rond elven horen we opeens honderden opgelaten kinderstemmen. De kinderen komen een ronde doen over het kermisterrein en uiteraard een ronde stampend door de tent. Met snoep en limonade vóór De Schelvis zijn de jongsten alvast de kermis begonnen. De laatste jaren verzorgd de ‘Warbar’ een boottrip met muziek voor de gehandicapten en ook alles weer gratis. Wat heet, dus ook een sociaal gebeuren, deze kermis! Ja, helaas, we hebben ook te maken met wat minder mooi verschijnsel. Sommigen brengen door hun wangedrag, zoals vandalisme, vernieling, kleine criminaliteit, puberaal gedrag, de kermis in diskrediet en dat is jammer. Maar als je ziet, dat over die drie dagen vele duizenden bezoekers plezier hebben gehad, dan zeg je de woensdag erop volgend: we hebben het weer gehad, schoonmaken, opknappen en op naar de volgende kermis, want de voorbereidingen start meteen weer. De tent, dat is een apart fenomeen. Di staat er met de kermis al weer zo’n 30 jaar. Uiteraard is het met de tent moeilijk geluid in te dammen, maar dat hoort er nu eenmaal bij. Het is wel mooi, als iemand uit Broek of Oudkarspel (het is maar hoe de windrichting is) hoort zeggen: ‘’Ik lag rond één uur te bed en hoorde toen het ‘You never walk alone’ en het Wilhelmus toen ter afsluiting van drie dagen kermis. Ik kan weer rustig slapen.’’ Aldus Peter de Nijs van de Schelvis.